ĐÁNH MỘT VÁN CỜ

Từ đồng ruộng về, tắm rửa xong Nam đến nằm nghỉ lưng trên chiếc võng treo dưới gốc xoài. Nhưng Nam vừa nằm được khoảng mươi phút đã có khách tới, đó là hai người hàng xóm: chị Sớm và chị Nhành. Chắc “nhị vị” muốn nhờ viết đơn từ gì đây. Tuy Nam chưa học trọn lớp mười, nhưng ở đây, một xóm quê heo hút, không có người học cao, Nam được xem là tay nhiều chữ nghĩa.

Chị Nhành nhờ viết giấy cớ mất Chứng minh nhân dân, xin làm Chứng minh nhân dân mới. Chị nói:

- Tháng trước em đã làm đơn giùm về vụ tranh chấp cái vườn dừa, nay lại nhờ nữa, phiền em quá.

- Không sao, giúp cô bác chút ít, có gì đâu – Nam nói để chị yên tâm.

- Em tốt... Chừng nào em cưới vợ chị sẽ qua xách nước, rửa chén.

Chị Sớm hỏi về thủ tục vay tiền ngân hàng, và nhờ viết cái đơn xin tạm vắng cho thằng con. Chị kể rề rà, nói dài dòng từ chuyện này leo sang chuyện kia, nhưng Nam cũng hiểu, nắm được các ý chính của vấn đề. Nam hỏi đùa:

- Có đúng nuôi bò không? Nếu vay về đánh tứ sắc, đổ nợ thì lôi thôi đấy, tiền Nhà nước chẳng dễ chơi đâu.

Chị Sớm cười.

- Sao dám, mình làm ăn thiệt thà, quanh đây ai cũng biết... Em viết giùm cho kỹ cho khéo, để trên huyện người ta không nghi ngại gì.

Nam viết ngay cái đơn cho chị Nhành, phần chị Sớm cất lại, để tối viết. Nam bảo chị Sớm cho thư thả, trưa mai đến lấy.

- Chuyện ngân hàng không cần gấp, vay chậm một ngày thì khỏi trả lãi một ngày.

- Đúng quá, phải đấy! – Hai chị đàn bà cười vui, chào về.

Nam ghi mấy chi tiết đáng nhớ của lá đơn chị Sớm vào một cuốn vở, sợ quên. Ông Đáo – cha Nam – bưng lên một sàng dưa hấu.

- Dưa trông ngon quá! – Nam khen.

- Của Hiền cho đấy, nó đến lúc xế.

Hai cha con ra thềm ngồi ăn. Hiền là vợ sắp cưới của Nam, nhà ở thị trấn Xuân Lạc, cách nhà Nam hơn mười cây số. Chỉ còn hai tháng nữa đến ngày cưới. Ông Đáo quý trọng cô dâu tương lai. Ông thường nói với Nam: “Nếu còn sống chắc má con thích mê cô con dâu này.” Hiền con nhà khá giả, đẹp, khiêm tốn, dịu dàng.

- Hiền ở chơi khá lâu, nó nói vụ bé Nhã có vẻ không ổn.

- Sao Hiền biết chuyện bé Nhã?

- Ba nói đấy. Ba tưởng Hiền biết rồi.

Nam thở dài.

- Mệt đây. Con giấu, chưa cho cô ấy biết, do còn mấy chỗ cần gọt giũa.

- Bậy quá, ba cứ ngỡ... Hiền nói, bé Nhã bốn tuổi, hơi lớn. Nuôi những đứa nhỏ, mới sinh vài ba tháng hoặc trên dưới một tuổi, tốt hơn.

- Tình cảnh Nhã đáng thương. Đã làm ơn thì không so đo hơn thiệt.

- Nó lớn, cô chú nó ở đầy xung quanh đây, mình nuôi đứ đừ, đến khi đủ lông đủ cánh nó sẽ bay về bên ấy, chỉ chớp mắt là tới... Hiền nói vậy.

- Hiền không rõ cảnh bi đát của gia đình chị Mỹ, và chưa gặp bé Nhã.

Vì mất sức lao động, hơn mười năm qua ông Đáo chỉ quanh quẩn trong nhà, lo việc nội trợ. Mọi chuyện lớn nhỏ đều do Nam quyết định… Xưa nay, chưa bao giờ Nam nghĩ sẽ xin một đứa bé về nuôi, như con. Làm sao một thanh niên trai trẻ bỗng dưng lại nghĩ ra chuyện lạ như thế. Nhưng tình cờ, hôm đi dự đám tang chị Mỹ – mẹ Nhã – thấy đứa bé nhỏ xíu mặc đồ tang thì thụp lạy theo sự chỉ bảo của người lớn, Nam thương xót, bàng hoàng. Chú bé tên Nhã. Người ta nói, ít lâu nữa, sau khi cúng trăm ngày chị Mỹ, Nhã sẽ được đem gởi vào nhà trẻ mồ côi trên tỉnh. Cô dì chú bác không ai lãnh nuôi nó, bởi kẻ có lòng thì khổ, còn người khá giả lại thiếu lòng. “Ta sẽ nuôi nó!” Trong một khoảnh khắc bất ngờ, như tia chớp, ý nghĩ đó hiện đến trong đầu Nam. Về nhà, suốt nửa tháng, hình ảnh đứa bé côi cút mặc tang phục choán kín tâm trí Nam. Nó hiện ra khi Nam tắm giặt, lúc ngồi bên mâm cơm, khi cuốc đất ngoài đồng, mọi lúc mọi nơi, và len cả vào giấc ngủ.

Ông Đáo nói, sau mấy phút im lặng:

- Chắc Hiền sợ, mới về nhà chồng hôm trước, hôm sau đã bị gọi là “mẹ”.

- Cũng gay... Vậy, con nên làm thế nào đây?

Ông Đáo ngẫm nghĩ giây lát.

- Hơi khó. Qua cách nói, ta thấy rõ là Hiền không thích.

Có tiếng xe máy chạy vào ngõ. Lại có khách, lại là khách quen. Anh Diêu đến, chở theo một thùng bia. Anh là “học trò” cũ của Nam... Mồ côi cha mẹ từ nhỏ, mới năm tuổi Diêu bị ông ngoại đem gán nợ cho một phú nông, đến bảy tuổi anh đã cầm roi chăn trâu cho chủ. Suốt quãng đời tuổi thơ cơ cực anh không biết một ngày nhàn rỗi, không được sờ đến sách vở. Mãi tới năm kia, ngoài ba mươi tuổi, anh mới cầm cây viết. Lý do khiến anh phải học là chiếc xe máy. Làm ăn phất, anh mua được xe, lái ngon lành, nhưng không có bằng, vì không biết chữ. Anh nhờ Nam dạy, tại nhà Nam, ban đêm. Lớn tuổi học hành vất vả, và ngượng. Nhưng chẳng có cách nào khác. Anh học chậm, khó khổ như người phải gánh vác quá sức. “Mệt hơn cày! Cái đầu mình đã chai, tay chân cứng quèo, nói trước quên sau!” Diêu than. Nhưng Nam vui vẻ, kiên trì dạy anh. Muộn, trầy trật, nhưng rồi cũng đơm hoa kết trái. Hơn năm, Diêu đọc thông viết thạo, làm được bốn phép tính. Anh sung sướng như được vàng. “Tốt nghiệp”, Diêu đi thi lấy bằng lái xe. Xong thầy trò làm một chầu nhậu nổ trời ăn mừng! Một chầu vậy thôi, Nam chẳng tính công sá gì. Nhưng là người biết điều, có trước có sau, Diêu không quên ơn kẻ giúp mình thoát dốt. Anh trả ơn theo cách của anh, lúc bằng mấy con mực, con cua, lúc thì chậu cây cảnh quý. Anh trả hoài, trả đều, làm Nam ngại.

Anh Diêu mở thùng giấy, lôi ra mười chai bia, một gói thịt, ba lon coca, và một cục nước đá. Coca là phần của ông Đáo. Diêu chín chắn, chu đáo, không quên thứ gì, chẳng bỏ sót ai. Nam phàn nàn:

- Anh cho, tặng nhiều quá khiến Nam... mất tự nhiên!

Anh Diêu cười xòa:

- Có gì đâu, em chớ để ý. Hôm qua giỗ bà nội anh, anh giữ lại mấy chai bia, nay hai đứa mình nhăm nhi với nhau.

Nhà anh giỗ hơi nhiều đấy. Nam trải chiếu giữa sân, hai người đối ẩm. Mặt trời lặn. Loa truyền thanh ngoài ngã tư hát oang oang. Một chị ở nhà bên cạnh lớn tiếng gọi các con về ăn cơm... Diêu nằm trong số người nuôi tôm sú có tiếng ở Xuân Vinh, nay anh vừa thu hoạch một đìa, hòa vốn. Anh nói, yếu tố may rủi chen vào hơi nhiều trong việc nuôi tôm: mua được lứa giống tốt, thường là nhờ may – chỉ xui một chút ta có thể bơm vào đìa những luồng nước chứa mầm bệnh. Vụ trước lỗ, giờ không lời. Tính từ 1999 đến nay, đây là năm thất bát nhất. Rồi anh thêm: dù ì ạch nhưng chưa đến mức nguy, anh em mình vẫn còn có thể uống với nhau vài năm nữa! Nam an ủi anh mấy câu... Diêu cho biết, sáng nay anh gặp Hiền trong chợ thị trấn: “So với các cô gái vùng này, Hiền nổi trội nhiều mặt. Ở đây kiếm được người vợ như thế không dễ.” Và anh bảo, nếu Nam đồng ý, ngày cưới anh sẽ bao thầu phần cái rạp và chén bát bàn ghế. Những vật dụng đó anh có sẵn, khỏi phải thuê mướn. Nam bật cười, nhớ lại lúc nãy chị Nhành vừa xung phong lãnh khâu xách nước, rửa chén!

Diêu nói về anh Lợi, cha bé Nhã: đó là người đàng hoàng, hiền hậu, chịu khó, nhưng thường gặp xui xẻo. Trong những năm cuối đời, anh ấy gặp rất nhiều rủi ro. Hễ anh kiếm được ít tiền là một chuyện vớ vẩn gì đó ập đến, để số tiền ấy bay ra khỏi nhà. Con đau vợ bệnh liên miên. Vào mùa mưa lụt, lối xóm bị hư hại phân nửa hoa màu, anh thì mất trắng. Đến lúc phong trào đi núi tìm trầm bùng nổ, người ta trúng nhỏ trúng to, mua máy sắm xe, còn anh ôm vào mình bệnh sốt rét ác tính, và chết đột ngột. Gần đây, khi chị Mỹ – vợ Lợi – gặp tai nạn chết dưới sông thì coi như gia đình anh ấy hoàn tất việc gắn kết những hạt ác nghiệt trong xâu chuỗi bất hạnh của định mệnh.

Anh Diêu hỏi, Nam tính chuyện bé Nhã thế nào.

- Sẽ đem Nhã về nuôi, dứt khoát. Chỉ còn một điểm phải cân nhắc, là bao giờ.

Nam thuật lại những điều Hiền bày tỏ với ông Đáo.

- Ba em không muốn, Hiền cũng vậy... Ba em chẳng bác bỏ thẳng, nhưng ông bảo rằng dì Năm không chịu, anh Thọ nói làm thế khó coi.

- Ý định nuôi đứa bé của em hơi lạ, độc đáo. Bà xã anh khen: Nam có thể tu được.

- Bà con hiểu, ủng hộ, em mừng. Anh biết không, các báo đăng, lắm người không giàu có gì vẫn nhận nuôi hai, ba chục trẻ mồ côi.

Anh Diêu cười, nâng ly:

- Nào, cụng ly... mừng trên đời này có nhiều người tốt bụng!

Anh Diêu về. Trăng lên cao. Nam nằm tại chỗ, nằm ngửa, vòng tay gối đầu, hai chân xoãi rộng, ngước nhìn trời. Quanh Nam chai, ly, chén dĩa la liệt. Một con chó nhỏ ung dung ngồi nhai xương rôm rốp. Ông Đáo ra, tưởng Nam say, ông định dọn dẹp. Nam giữ tay ông lại:

- Bố để đấy, con sẽ dọn – những lúc vui Nam gọi cha là bố – Đêm thanh vắng, mát mẻ thế này người ta có thể nghĩ ra thơ, nhạc và nhiều điều lý thú hay ho, bố ạ... Bố chớ lo cho con, con chẳng làm gì sơ sẩy, bậy bạ... Con vừa nghĩ được một ý mới: mai mốt ta sẽ đón bé Nhã về, trước ngày cưới... Con không quan tâm nó sẽ gọi con là ba hay chú!... Chắc Hiền sẽ nhất trí. Hiền yêu con... Có thể nay Hiền còn nghĩ thế này thế kia, nhưng rồi cô ấy sẽ đổi ý. Lẽ nào chúng con lại không lấy nhau chỉ vì chuyện này... Hiền là người tốt, con biết. Con tin rằng... – Nam cười lớn – Sao bố nhìn con chăm chăm thế, con giống đứa say à? Mới uống bốn chai, con chưa say đâu! Con sẽ đánh một ván cờ, ván cờ thế quyết liệt... Con đặt Hiền đứng vào một vị trí khó, cô ấy phải chọn lựa “có” hoặc “không”, hay nói cách khác: Hiền sẽ đối mặt với chuyện đã rồi... Như vậy được không, bố?... Hình như hơi mạo hiểm, nhưng con nghĩ là được. Hiền là người tốt... Người tốt gặp người tốt! Con vui quá... bố ạ ./.